Wat is een tendinopathie?

Inzicht in peesstructuur, crosslinks, stijfheid en herstel

Tendinopathie is een veelvoorkomende klacht die vooral voorkomt bij sporters en mensen met herhaalde belasting. Voorbeelden van een tendinopathie zijn Hielspoor, Achillespeesontsteking, Jumpers knee, Slijmbeursontsteking heup/ GTPS, Tenniselleboog en verschillende Schouderklachten. Vaak wordt het simpelweg “peesklacht of peesblessure” genoemd, maar achter die pijn schuilt een complex biologisch proces. In deze blog lees je wat er écht gebeurt in een pees bij een tendinopathie, hoe crosslinks en stijfheid een rol spelen en welke factoren het risico op klachten vergroten. Wil je weten waarom jouw pees maar niet herstelt? Deze blog legt het je stap voor stap uit.

De opbouw van een gezonde pees

Een gezonde pees bestaat voornamelijk uit collageenvezels (voornamelijk type I) die netjes in de lengterichting liggen. Deze vezels geven de pees haar kracht en belastbaarheid. Om deze vezels bij elkaar te houden, zitten er tussen de vezels crosslinks (kruisverbindingen). Deze crosslinks:

• Werken als een soort ‘bruggetjes’ die zorgen voor stabiliteit
• Helpen de krachten die op de pees komen goed te verdelen
• Spelen een rol in de stijfheid (of ‘spanning-elasticiteitsverhouding’) van de pees

Echografie bij een gezonde pees
echografisch kunnen we peesweefsel erg goed in beeld brengen. Zie afbeelding voor hoe een gezonde pees er echografisch uitziet.

Hoe ontstaan tendinopathieën?

Er zijn meerdere factoren die bijdragen aan het ontstaan van tendinopathie. Het gaat bijna altijd om een combinatie van belasting én verminderde belastbaarheid:

1. Plotselinge toename van belasting

Bijvoorbeeld: te snel opbouwen met hardlopen of krachttraining, of lange wandelingen tijdens vakantie.

2. Herhaalde microtrauma’s

Langdurig lichte overbelasting, zoals bij beroepen met repeterende bewegingen (bijv. schilder, kassamedewerker).

3. Slechte peeskwaliteit

Bijvoorbeeld door:

• Leeftijd (veroudering vermindert collageenkwaliteit)
• Te weinig spierkracht rond het gewricht
• Slechte voeding (bijv. tekorten aan eiwitten of vitamine C)
• Langdurige inactiviteit, wat zorgt voor afname van gezonde crosslinks

4. Systemische factoren

Denk aan diabetes, verhoogde cholesterol, roken, of het gebruik van bepaalde medicatie (zoals corticosteroïden of antibiotica als fluoroquinolonen).

Waarom zijn crosslinks zo belangrijk?

Crosslinks houden de collageenvezels bij elkaar. Ze zorgen voor structurele integriteit van de pees. Bij een gezonde pees zijn deze bruggen sterk, gelijkmatig verdeeld en aangepast aan de belasting die je lichaam aankan.

Bij een tendinopathie zijn deze crosslinks vaak:

• Ongelijkmatig of chaotisch verdeeld
• Te zwak om de trekkrachten op te vangen
• Niet goed afgestemd op de richting van de belasting

Herstel betekent dus niet alleen ‘de pijn verminderen’, maar ook het herstructureren van de peesvezels en crosslinks.

Wat bedoelen we met Pees-stijfheid?

In de context van pezen verwijst stijfheid naar de mate waarin een pees weerstand biedt tegen rek of verlenging bij belasting. Het is een biomechanische eigenschap die aangeeft hoeveel de pees vervormt wanneer er kracht op wordt uitgeoefend.

Een stijve pees vervormt minder bij dezelfde belasting dan een soepele (minder stijve) pees.

Waaruit komt pees-stijfheid voort?

Pees-stijfheid wordt bepaald door:

1. De hoeveelheid en kwaliteit van collageenvezels
   Gezonde pezen bevatten veel type I-collageenvezels, die sterk zijn en weinig rek toelaten.
2. De rangschikking van die vezels
   In een gezonde pees liggen de vezels netjes evenwijdig in de lengterichting van de trekkracht. Dit maakt krachtgeleiding efficiënt.
3. De aanwezigheid van functionele crosslinks
   Crosslinks (kruisverbindingen) zijn chemische of structurele verbindingen tussen collageenvezels. Ze fungeren als ‘bruggetjes’ die:
   • Vezels met elkaar verbinden
   • De hele peesstructuur stabiliseren
   • Voorkomen dat individuele vezels te veel of ongelijkmatig uitrekken
   • Bijdragen aan de totale mechanische stijfheid van de pees

Crosslinks ontstaan o.a. via enzymatische processen (zoals via lysyl oxidase), maar worden ook gestimuleerd door mechanische belasting. Daarom zijn oefeningen zo cruciaal voor herstel: ze prikkelen het lichaam om nieuwe, goed gerichte crosslinks aan te maken.

Waarom is pees-stijfheid belangrijk?

Een optimale stijfheid van de pees is essentieel voor het goed overbrengen van spierkracht naar het skelet. Bij sporten of dagelijkse bewegingen gebeurt dit voortdurend. Denk aan afzetten bij lopen, springen, of een zware pan optillen.

• Snelle en efficiënte krachtgeleiding van spier naar bot

• Beperkt energieverlies (de pees veert terug zoals een veer)

• Bescherming van spier en pees tegen overrekking

• Betere timing van bewegingen, belangrijk bij explosieve sporten

Wat gebeurt er bij te weinig stijfheid?

Wanneer een pees te slap is, bijvoorbeeld door degeneratie, verminderde kwaliteit van de crosslinks of een langdurig inactieve levensstijl, verliest hij zijn vermogen om efficiënt met belasting om te gaan. De pees rekt dan te veel uit wanneer er kracht op wordt gezet, waardoor er energie verloren gaat tijdens beweging. De overdracht van kracht van spier naar bot wordt daardoor minder efficiënt.

Door deze overmatige rek ontstaan er hogere piekbelastingen op de overgang van spier naar pees en vooral op de peesaanhechting (de insertie). Deze structuren worden daardoor zwaarder belast dan normaal, wat het risico op irritatie en overbelasting vergroot. Op microscopisch niveau kunnen hierdoor kleine beschadigingen optreden de zogeheten microtrauma’s die, als ze zich blijven herhalen, kunnen leiden tot pijnklachten en uiteindelijk tot een tendinopathie.

Je kunt het vergelijken met een oude elastiek: die rekt nog wel uit, maar veert niet goed terug en kan plots scheuren of uitrekken op ongecontroleerde momenten. Zo verliest ook een slappe pees zijn veerkracht en controle met alle gevolgen van dien

Wat gebeurt er bij te veel stijfheid?

Hoewel voldoende stijfheid essentieel is voor een goed functionerende pees, kan overmatige stijfheid ook leiden tot klachten. Dit komt vooral voor bij atleten die explosieve krachten ontwikkelen, zoals sprinters en gewichtheffers, of bij mensen die hun trainingsbelasting plotseling verhogen zonder dat het weefsel daar geleidelijk aan heeft kunnen wennen. Ook kan overmatige stijfheid ontstaan na een blessure, waarbij het lichaam littekenweefsel vormt met een ongunstige structuur van collageen en crosslinks. Deze vorm van stijfheid is niet efficiënt, maar juist rigide en onnatuurlijk.

In zulke gevallen is de pees minder soepel rekbaar, wat betekent dat de normale schokdemping van de pees afneemt. Bewegingen die abrupt of krachtig zijn, zoals springen of sprinten, worden niet goed opgevangen. De kracht wordt in plaats daarvan als een harde schok doorgestuurd naar de overgang tussen pees en bot, een kwetsbare zone. Hierdoor neemt het risico toe op kleine scheurtjes, overbelasting van de peesaanhechting of zelfs grotere blessures zoals een partiële ruptuur.

Als omliggende structuren, zoals spiergroepen of stabiliserende spieren, daarnaast niet sterk of goed gecoördineerd genoeg zijn, vergroot dit de kans op overbelasting nog verder. Het lichaam mist dan de ‘buffer’ die normaal gezien de klappen opvangt. Het gevolg: pijn, irritatie, ontstekingsreacties en een verhoogd risico op acute of chronische peesblessures.

Samenvatting

Bij een gezonde pees zorgt de juiste stijfheid ervoor dat spierkracht efficiënt wordt overgebracht naar het bot, zonder energieverlies. Maar wanneer de stijfheid afneemt, rekt de pees te veel uit, ontstaat instabiliteit en krijgen met name de peesaanhechting en omliggende structuren het zwaarder te verduren. Hierdoor ontstaan kleine beschadigingen (microtrauma’s), wat uiteindelijk kan leiden tot pijn en een blijvende blessure. Aan de andere kant kan ook een té stijve pees problemen geven, bijvoorbeeld bij sporters die explosieve krachten leveren of na een blessure waarbij de pees rigide littekenweefsel heeft gevormd. In zulke gevallen dempt de pees abrupte bewegingen onvoldoende, waardoor de impact direct wordt doorgestuurd naar de bot-peesovergang, met verhoogd risico op inscheuring of aanhechtingsklachten.

Gelukkig weten we inmiddels dat pezen trainbaar zijn. Door middel van gerichte krachttraining, zoals isometrische en excentrische oefeningen, kunnen pijnklachten verminderen en herstructureren de collageenvezels zich. Dit stimuleert ook de opbouw van gezonde crosslinks en helpt de pees om haar oorspronkelijke stijfheid en belastbaarheid terug te krijgen. Volledige rust werkt hierbij juist averechts: gecontroleerde en geleidelijk opgebouwde belasting is essentieel voor herstel.

Heb jij al langere tijd peesklachten of twijfel je of er sprake is van tendinopathie en woon je in de omgeving van Katwijk ? PeesExpert Chris brengt Met echografie de peesstructuur nauwkeurig in beeld en stelt samen een gericht herstelplan op. Neem gerust contact op voor een intake of plan direct je afspraak in via peesexpertchris.nl.